LEM LÉP HẠT LÀ GÌ?

Lem lép hạt là gì? Đây là bệnh phổ biến và gây thiệt hại nặng nề cho sản xuất lúa, đặc biệt trong giai đoạn trổ chín. Bệnh làm hạt lúa bị lem màu, lép hạt, giảm năng suất và chất lượng gạo. Nguyên nhân có thể do nấm, vi khuẩn hoặc điều kiện thời tiết bất lợi. Bài viết này, Alpha Agrochem sẽ giúp bà con hiểu rõ bệnh lem lép hạt, nguyên nhân gây bệnh, dấu hiệu nhận biết và các biện pháp phòng trị hiệu quả, giúp bảo vệ mùa vụ và nâng cao giá trị hạt gạo.

1. Lem lép hạt là gì?

Lem lép hạt là gì? Đây là bệnh thường gặp trên cây lúa, đặc biệt trong giai đoạn trổ chín. Bệnh khiến hạt lúa bị lem màu, lép, giảm giá trị thương phẩm.

Tác nhân gây bệnh chủ yếu là nhóm nấm như Fusarium spp., Curvularia spp. hoặc Bipolaris oryzae. Một số vi khuẩn cũng có thể tham gia gây hại.

Bệnh thường bùng phát mạnh trong điều kiện thời tiết ẩm ướt, mưa kéo dài. Khi đã nhiễm bệnh, tỷ lệ hạt lép có thể tăng cao, làm năng suất sụt giảm nghiêm trọng.

2. Nguyên nhân gây bệnh lem lép hạt

Bệnh lem lép hạt xuất hiện do sự kết hợp của nhiều yếu tố. Tác nhân chính là bào tử nấm tồn tại trong không khí, rơm rạ hoặc hạt giống nhiễm bệnh.

Khi gặp điều kiện thuận lợi, bào tử nấm bám vào hạt, phát triển và gây hại. Nhiệt độ 25–30°C và độ ẩm trên 80% là môi trường lý tưởng.

Mưa nhiều vào giai đoạn lúa trổ làm bào tử dễ lây lan. Sương mù, sương đêm cũng là điều kiện cho bệnh phát triển. Kỹ thuật canh tác chưa hợp lý cũng làm tăng nguy cơ. Ví dụ: gieo sạ dày, bón nhiều đạm, ít kali, hoặc quản lý nước kém.

Giống lúa mẫn cảm với bệnh, không kháng bệnh cũng dễ bị hại nặng hơn.

3. Dấu hiệu nhận biết bệnh lem lép hạt

Bệnh thường xuất hiện trên bông lúa đang chín. Hạt bị bệnh có vết màu nâu, đen hoặc xám, thường bắt đầu từ chóp hạt.

Một số trường hợp, toàn bộ vỏ trấu bị lem đen, làm hạt mất giá trị thương phẩm.

Bệnh làm hạt lép, nhẹ cân, tỷ lệ gạo xay xát giảm rõ rệt.

Nếu bệnh nặng, nhiều bông lúa có tỷ lệ lép trên 50%. Trên đồng ruộng, màu vàng óng của lúa chín bị xen lẫn nhiều bông sẫm màu.

Bệnh không chỉ ảnh hưởng năng suất mà còn giảm khả năng nảy mầm của hạt giống.

4. Tác hại của bệnh lem lép hạt đối với năng suất

Bệnh lem lép hạt gây mất mát lớn về năng suất và chất lượng.

Khi hạt bị lép hoặc lem, khối lượng giảm, gạo thành phẩm ít hơn. Nhiều trường hợp, năng suất giảm từ 10–30%, thậm chí 50% nếu bệnh nặng.

Gạo bị lem màu thường khó tiêu thụ hoặc giá thấp hơn. Với lúa giống, bệnh làm giảm tỷ lệ nảy mầm, ảnh hưởng vụ sau.

Ngoài thiệt hại trực tiếp, chi phí phòng trị bệnh cũng tăng, làm lợi nhuận giảm.
Nếu không kiểm soát, bệnh có thể lan rộng, gây hại trên diện tích lớn.

5. Biện pháp phòng và trị bệnh lem lép hạt

5.1. Biện pháp canh tác

– Vệ sinh đồng ruộng, cày ải phơi đất để tiêu diệt mầm bệnh.

– Gieo sạ mật độ vừa phải, tránh sạ dày.

– Bón phân cân đối, hạn chế thừa đạm. Tăng cường kali và phân hữu cơ.

– Quản lý nước hợp lý, không để ruộng ngập sâu quá lâu.

– Luân canh cây trồng để giảm nguồn bệnh lưu tồn trong đất.

5.2. Sử dụng giống kháng bệnh

– Chọn giống có khả năng kháng hoặc chống chịu bệnh tốt.

– Ưu tiên giống phù hợp với điều kiện canh tác địa phương.

– Mua giống từ cơ sở uy tín, đảm bảo không nhiễm bệnh.

5.3. Xử lý hạt giống trước khi gieo

– Ngâm ủ hạt giống đúng kỹ thuật để diệt mầm bệnh.

– Có thể xử lý hạt bằng thuốc trừ nấm chuyên dụng.

5.4. Biện pháp hóa học

– Phun thuốc phòng bệnh vào giai đoạn lúa trổ đều và chắc xanh.

– Nhóm thuốc thường dùng: Propiconazole, Tebuconazole, Azoxystrobin, Tricyclazole…

– Luân phiên hoạt chất để tránh kháng thuốc.

– Tuân thủ liều lượng và thời gian cách ly theo hướng dẫn.

5.5. Biện pháp sinh học

– Sử dụng chế phẩm sinh học chứa vi sinh đối kháng nấm bệnh.

– Kết hợp với phân bón lá sinh học để tăng sức đề kháng cho cây.

– Phòng bệnh luôn là giải pháp hiệu quả và tiết kiệm hơn trị bệnh. Chủ động kiểm tra đồng ruộng sẽ giúp phát hiện sớm và xử lý kịp thời.

6. Câu hỏi thường gặp về bệnh lem lép hạt

1. Lem lép hạt là gì?

--> Bệnh do nấm hoặc vi khuẩn gây ra, làm hạt lúa lem màu, lép và giảm năng suất.

2. Khi nào bệnh lem lép hạt xuất hiện mạnh?

--> Thường bùng phát khi trời ẩm, mưa nhiều trong giai đoạn lúa trổ chín.

3. Bệnh lem lép hạt gây hại cây khác ngoài lúa không?

--> Hầu như chỉ gây hại lúa, nhưng một số ngũ cốc khác có thể bị nhiễm.

Bệnh lem lép hạt là nguyên nhân chính làm giảm năng suất và chất lượng lúa. Bà con cần nắm rõ nguyên nhân, dấu hiệu và biện pháp phòng trị để bảo vệ mùa vụ. Chủ động áp dụng kỹ thuật canh tác hợp lý và phun phòng kịp thời sẽ giúp giảm thiệt hại tối đa.

LIÊN HỆ TƯ VẤN MIỄN PHÍ 

CÔNG TY TNHH HOÁ CHẤT NÔNG NGHIỆP ALPHA
ALPHA AGROCHEMICAL CO., LTD
Hotline: 0326 80 70 50
Địa chỉ: Số 153Q Trần Hưng Đạo, Phường An Phú, Quận Ninh Kiều, Thành phố Cần Thơ, Việt Nam
Website: alphaagrochem.com
Fanpage: facebook.com/alphaagrochem

#alphaagrochem #nhamaygiacongbvtv #giacongbvtv